Aspergiloza może przybierać postać zakażenia lub reakcji alergicznej. Chorobę tą powodują grzyby z rodzaju Aspergillus (kropidlak), przez co często nazywana jest grzybicą kropidlakową. Większość ludzi nie jest na nie podatna, jednak w niektórych przypadkach kontakt z nimi powoduje reakcję organizmu. Najpoważniejsze postacie aspergilozy to ciężkie infekcje płucne u chorych o obniżonej odporności i najczęściej występują one u osób zakażonych AIDS, zmagających się z nowotworem lub odbywających długotrwałą antybiotykoterapię. Mniejszą rolę Aspergillus odgrywa przy alergiach.
Najczęściej grzyb rozwija się wśród gnijących roślin i obumarłych liści, ale pojawia się również w farbach, nawiewach i środkach odkażających. Osoby o osłabionym układzie immunologicznym powinny unikać kontaktu ze środowiskiem przyjaznym jego występowaniu. Aspergillus może powodować zmiany w płucach, które pojawiają się po długotrwałej styczności z komórkami grzyba – gdy znajdą się one w tkance płucnej, pojawia się odpowiedź układu odpornościowego w postaci wydzielania przeciwciał klasy G i E. To właśnie one powodują objawy aspergilozy i nadwrażliwość. Niektóre zmiany powstałe w płucach są destrukcyjne.
Nie istnieją szczegółowe dane dotyczące częstotliwości występowania aspergilozy, choć jej przypadki pojawiają się na całym świecie. W Polsce najczęściej spotykaną formą jest alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna. Wiele rozpoznań tej choroby ma także miejsce w Wielkiej Brytanii.
PRZYCZYNY I OBJAWY ASPERGILOZY
Przyczyny wystąpienia aspergilozy mogą być różne. Poza tymi środowiskowymi, może także dojść do nieumyślnego zakażenia pacjenta podczas zabiegu chirurgicznego lub w trakcie zmiany opatrunku otwartych ran. Zanieczyszczone przyrządy oraz akcesoria medyczne mogą stanowić źródło gromadzenia się grzyba. Warto pamiętać, że kontakt z nim nie oznacza od razu zakażenia, a szczególnie narażone są na to osoby z osłabioną odpornością.
Objawy zakażenia aspergilozą nie są jednoznaczne. Choroba ta występuje w wielu odmianach, a każda z nich wyróżnia się innymi symptomami. Bardzo łatwo jest pomylić je z objawami infekcji dróg oddechowych, ponieważ zaliczają się do nich między innymi świsty w płucach oraz gorączka. Warto zapamiętać, że objawy zakażeń grzybiczych nie ustają przy stosowaniu antybiotykoterapii – jest to jedna z ich najbardziej charakterystycznych cech, która ułatwia zdiagnozowanie aspergilozy.
Aspergiloza wciąż jest mało znaną chorobą, dlatego może ona być niebezpieczna dla zdrowia i życia. Jej objawy bywają bolesne i uporczywe, a diagnostyka stanowi bardzo skomplikowany proces. Mimo rozwoju medycyny, dostępu do zaawansowanego sprzętu i nowoczesnych leków, z powodu aspergilozy umiera ponad 50% chorych. Najlepsze efekty przynosi profilaktyka, którą powinny stosować szczególne osoby po przebytych zabiegach chirurgicznych lub ciężkich chorobach, posiadające osłabiony układ immunologiczny.
Rodzaje aspergilozy i ich skutki mogą być różne
Grzyb Aspergillus jest odpowiedzialny za powstawanie trzech głównych postaci choroby:
- Alergiczna aspergiloza oskrzelowo-płucna
W tej odmianie choroby Aspergillus wywołuje reakcje alergiczne w rodzaju kaszlu i świszczącego oddechu. Najbardziej narażone są osoby z chorobami płuc, takimi jak astma, czy mukowiscydoza. U astmatyków najczęściej charakteryzuje się występowaniem nacieków kwasochłonnych w płucach.
- Aspergiloza inwazyjna
Ta postać aspergilozy rozwinąć się może u osób z obniżoną odpornością, a w tym chorych na AIDS i odbywających długotrwałe leczenie. Grzyb atakuje tkankę płucną i może przenieść się na nerki, a nawet mózg. Nieleczona aspergiloza inwazyjna może przekształcić się w infekcyjne zapalenie płuc, a w późniejszym etapie stać się przyczyną śmieci chorego.
- Aspergiloma
Na zakażenie narażone są osoby z gruźlicą lub inną chorobą płuc. Kontakt z grzybem może powodować jego rozprzestrzenienie się w płucach, a następnie do powstania tak zwanej grzybiczej kuli składającej się z cząstek grzyba, białych krwinek i skrzepów. Zazwyczaj w tym przypadku choroba nie przenosi się na inne narządy, jednak powoduje duże uszkodzenie płuc.
Wyjątkowo tragiczne powikłania występują po ostrej aspergilozie zatok lub aspergilozie mózgu, ponieważ grzyb może atakować i niszczyć tkanki twarzy oraz wywoływać objawy neurologiczne, takie jak padaczka, czy drgawki. Niektóre odmiany aspergilozy mogą prowadzić do ciężkich zmian patologicznych, takich jak astma, czy martwica kości zatok.
Podobnie, jak przyczyny aspergilozy, jej objawy także mogą występować pod różnymi postaciami. Zwykle nie są one jednoznaczne. Utrudniona diagnostyka to jeden z głównych powodów braku leczenia, a następnie zgonu. Każda nieprawidłowość mogąca być objawem aspergilozy powinna zostać zgłoszona lekarzowi.
Wysoka umieralność w przypadku zakażenia aspergilozą skłania do prowadzenia badań nad rozwojem i leczeniem choroby. Mimo rozwoju medycyny, wciąż trudno jest przeprowadzać skuteczną diagnostykę, a często rozpoznanie pojawia się zbyt późno. Szczególnie ważna jest więc profilaktyka zachorowania na aspergilozę oraz stosowanie szczególnych środków ostrożności. Powinny o niej pomyśleć przede wszystkim osoby z obniżoną odpornością, chore na gruźlicę oraz borykające się z przewlekłymi chorobami płuc.
