Choroba niedokrwienna serca jest zespołem objawów chorobowych będących skutkiem przewlekłego stanu niewystarczającego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w substancje odżywcze oraz tlen. Pomimo wykorzystania mechanizmów autoregulacyjnych (tzw. rezerwy wieńcowej), które zwiększają przepływ przez mięsień sercowy, zakłócenie równowagi między zapotrzebowaniem, a możliwością ich dostarczenia prowadzi do niedotlenienia, czyli niewydolności wieńcowej.
Następstwem takiego stanu rzeczy jest najczęściej dusznica bolesna lub zawał mięśnia sercowego. Choroba niedokrwienna serca wraz ze wszystkimi jej podtypami to najczęstsza przyczyna śmierci w przeważającej ilości zachodnich krajów. Najczęściej powoduje ją miażdżyca tętnic wieńcowych.
Postęp w dziedzinie badań nad chorobą niedokrwienną serca doprowadził do sporów dotyczących jej nazwy. Dzięki objawom klinicznym, takim jak ból w klatce piersiowej i duszność, nazywano ją dusznicą bolesną (lub też dławicą piersiową, łac. angina pectoris, gr. ankhone – duszenie, łac. pectus – klatka piersiowa), natomiast ze względu na patofizjologię choroby nazywa się ją chorobą wieńcową (łac. morbuscoronarius) lub niewydolnością wieńcową (łac. insufficientiacoronaria).
Sprawdź CardiPro
Sprawdź Ultra Cardio plus
Zobacz Cardioxil
JAKIE SĄ PRZYCZYNY CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA I JAK ONA PRZEBIEGA?
Choroba niedokrwienna serca może przebiegać w dwóch postaciach – ostrej i przewlekłej. Aby wyróżnić je ze względu na towarzyszące objawy, stworzono dodatkowe określenia, takie jak postać stabilna, która odpowiada pojęciu przewlekłej choroby niedokrwiennej serca oraz niestabilna – odpowiadająca ostrym zespołom wieńcowym.
W postaci niestabilnej wyróżniano pojęcia zawału serca (a właściwie mięśnia sercowego) i zawału serca zagrażającego, zwanego również niestabilną chorobą wieńcową. Z końcem XX wieku choroba ta zaczęła być kwalifikowana jako przewlekła choroba niedokrwienna serca oraz ostre zespoły wieńcowe. Dzięki tej drugiej postaci choroby powstały nowe specjalności lekarskie, takie jak kardiologia inwazyjna i kardiochirurgia. Aktualnie powszechnie używa się określenia “choroba niedokrwienna serca”. Nazwa ta świadczy o jej mechanizmie, niezależnie od jego przyczyny.
Obciążenie mięśnia sercowego bezpośrednio wpływa na to, jakiej ilości krwi, która niezbędna jest do jego prawidłowej pracy. Jeśli do skurczy serca dochodzi rzadziej, mięsień zużywa mniej tlenu i składników odżywczych, dzięki czemu nawet przy dużym zwężeniu tętnicy wieńcowej, w spoczynku najczęściej nie występują bóle. Kiedy natomiast serce pracuje szybciej (np. przy zdenerwowaniu lub podczas wysiłku fizycznego), potrzebuje ono więcej tlenu. Podobnie dzieje się przy zwiększeniu ciśnienia tętniczego, ponieważ w takim przypadku lewa komora serca jest zmuszona do wykonania większej pracy w celu wyrzucenia krwi do aorty. Jeżeli naczynie wieńcowe jest zwężone, nie ma możliwości dostarczenia do serca większej ilości krwi, wskutek czego dochodzi do niedokrwienia i zaczynają występować bóle wieńcowe, tzw. stenokardialne.
Choroba niedokrwienna serca jest najczęstszą przyczyną zgonów w naszym kraju
Najczęstszym powodem zwężenia w tętnicach wieńcowych są blaszki miażdżycowe zbudowane z cholesterolu odkładającego się w ścianie naczynia. Im więcej czynników ryzyka choroby wieńcowej pojawia się u danego człowieka, tym łatwiej się one tworzą. Najbardziej narażone na ryzyko rozwoju blaszek miażdżycowych są osoby otyłe, palacze, osoby prowadzące siedzący tryb życia, z wysokim ciśnieniem tętniczym, cukrzycą, czy podwyższonym stężeniem „złego cholesterolu”.
Blaszka miażdżycowa, oprócz zwężania naczynia, może również pobudzać płytkę krwi (zwłaszcza kiedy pęka), skutkiem czego jest powstanie zakrzepu w świetle naczynia wieńcowego. Jeśli płytki są bardzo pobudzone, taki zakrzep może spowodować całkowite zamknięcie naczynia, czego bezpośrednim następstwem jest zawał serca.
W Polsce na chorobę wieńcową cierpi aż milion osób. Każdego roku z powodu zawału serca umiera 100 tys. Polaków. Choroba niedokrwienna serca to najczęstsza przyczyna śmierci w Polsce. Do grupy największego ryzyka należą mężczyźni po 40. roku życia i kobiety po okresie menopauzy. Niestety, na chorobę wieńcową coraz częściej chorują młodzi ludzi, szczególnie przy współwystępowaniu czynników obciążających, takich jak nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, czy predyspozycja rodzinna. Bardzo często choroba wieńcowa przebiega bez objawów i jej pierwszym symptomem może być dopiero zawał mięśnia sercowego lub nagły zgon sercowy.
Projekt badawczy POL-MONICA, będący częścią światowego badania The WHO MONICA Project, wykazał ścisłą korelację między rozwojem choroby niedokrwiennej serca a obecnością czynników ryzyka. Badania te przeprowadzone zostały w dużych populacjach i wykazały stały wzrost częstotliwości występowania choroby w Polsce. Częstość zachorowań to średnio 620 przypadków na 100 tys. mężczyzn oraz 220 przypadków na 100 tys. kobiet.
Na wsiach zapadalność na chorobę niedokrwienną serca jest mniejsza niż w dużych miastach. Częstość występowania dławicy u obu płci rośnie gwałtownie wraz z wiekiem: od 0,1–1% u kobiet w wieku 45–54 lat do 10–15% u kobiet w wieku 65–74 lat oraz od 2–5% u mężczyzn w wieku 45–54 lat do 10–20% u mężczyzn w wieku 65–74 lat. W Polsce obserwuje się także wzrost zachorowalności wśród 20- i 30-latków oraz u kobiet.
Blaszka miażdżycowa, oprócz zwężania naczynia, może również pobudzać płytkę krwi (zwłaszcza kiedy pęka), skutkiem czego jest powstanie zakrzepu w świetle naczynia wieńcowego. Jeśli płytki są bardzo pobudzone, taki zakrzep może spowodować całkowite zamknięcie naczynia, czego bezpośrednim następstwem jest zawał serca.
