Niedoczynność tarczy (z łaciny hypothyreosis, hypothyroidismus, z angielskiego hypothyroidism) to choroba, która dotyka zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Powoduje ją niedobór hormonów tarczycy, który prowadzi do spowolnienia procesów metabolicznych. Jednocześnie termin też używany jest jako określenie skutków niedoboru hormonów tarczycy. Jest to sytuacja odwrotna niż w przypadku nadczynności tarczycy oraz tyreotoksykozy – tu wydzielanie hormonów oraz skutki ich nadmiarów określane są różnymi pojęciami.
Tarczyca (gruczoł tarczowy) umiejscowiona jest przed tchawicą, w dolnych partiach szyi. Jest to niewielki organ, który odpowiada za wytwarzanie hormonów. Ich zadaniem jest sterowanie przemianą materii w tkankach oraz w narządach organizmu. Do ich wytworzenia potrzebne są odpowiednie ilości jodu, który pobierany jest zarówno z pożywienia, jak i z powietrza. Wśród hormonów tych należy wymienić: trójjodotyroninę – T3, tyroksynę – T4 oraz kalcytoninę.
Do właściwej pracy tarczycy i wytwarzania przez nią hormonów niezbędny jest hormon TSH, który produkowany jest w przysadce mózgowej. Niedoczynność tarczycy pojawia się w momencie, gdy z jakiegoś powodu nie jest ona w stanie produkować odpowiedniej ilości hormonów dla właściwego funkcjonowania organizmu. Wśród osób szczególnie podatnych na zachorowania należy wymienić osoby starsze, a przede wszystkim kobiety.
Praca tarczycy nie jest zależna tylko od niej samej. Jej funkcjonowanie warunkuje jod, który dostarczany jest wraz z pokarmem. Co więcej, głównym czynnikiem, który nią kieruje, jest hormon wydzielany przez przysadkę mózgową (tyreotropina, tj. TSH).
Dwie postaci niedoczynności tarczycy
Objawy niedoczynności tarczycy są niezwykle różnorodne, przez co często łączy się je z innymi schorzeniami. Choroba ta znana jest pod dwiema postaciami – jako pełnoobjawowa oraz subkliniczna. W obu tych przypadkach objawy mogą dotyczyć różnych układów narządów. Taki stan rzeczy sprawia, że utrudnione jest jednoznaczne postawienie diagnozy i w efekcie niezbędne są badania w kierunku niedoczynności tarczycy.
Wśród przyczyn niedoczynności tarczycy wymienić można chorobę samego gruczołu, u której podstaw leży jego nieprawidłowa budowa – w takim przypadku należy mówić o niedoczynności wrodzonej. Innym podłożem problemu może być nieprawidłowe działanie przysadki tudzież podwzgórza, które bezpośrednio wpływają na funkcjonowanie tarczycy – sytuację taką określa się mianem niedoczynności wtórnej. W przypadku, gdy nieprawidłowości związane z niedoczynnością tarczycy wynikają z niej samej, mówi się o niedoczynności pierwotnej.
Niedoczynność tarczycy to problem dotyczący znacznej części społeczeństwa
Jak wynika z badań, u kobiet niedoczynność tarczycy pojawia się niemal pięć razy częściej niż w przypadku mężczyzn. Choroba ta dotyka od 1 do 6% ludzi w wieku powyżej 60. roku życia i częstotliwość zachorowań wzrasta wraz z wiekiem. Z szacunków wynika, że owo zaburzenie dotyka około 5% dorosłych kobiet, natomiast w przypadku mężczyzn wartość ta równa się ok. 1%. Niedoczynność tarczycy należy do jednych z najczęstszych zaburzeń działania tego narządu. Należy pamiętać, że chociaż częstotliwość zachorowań na niedoczynność tarczycy rośnie wraz z wiekiem, choroba ta może dotknąć również ludzi młodych oraz dzieci. Warto wiedzieć, że niedoczynność tarczycy przy przebiegu choroby Hashimoto często dotyka członków tej samej rodziny.
Niedoczynność tarczycy jest chorobą, z którą da się żyć i dopiero nieleczona może prowadzić do poważnych komplikacji, a nawet do śmierci. Należy pamiętać, że w poważnych stadiach może ona zrewolucjonizować całe życie. Przy łagodnym przebiegu nakazuje ona całemu organizmowi zwolnić i przejść w bardziej oszczędny tryb funkcjonowania. Dodatkowo niedoczynność tarczycy może wpłynąć na wzrost ryzyka zapadnięcia na chorobę wieńcową.
U kobiet niedoczynność tarczycy stanowi główny powód występowania cykli bezowulacyjnych oraz bezpłodności. Z uwagi na dobro pacjenta, konieczna jest jak najszybsza diagnoza choroby oraz właściwe leczenie (uzależnione od stanu pacjenta oraz wyników badań laboratoryjnych).
Choroby związane z funkcjonowaniem gruczołu tarczowego dotykają duże grono osób w naszym kraju. Mimo takiego stanu rzeczy, kwestie związane z tymi chorobami są bardzo rzadko poruszane, a informacji na ten temat jest niewiele. Szacuje się, że problem dotyczy aż 22% ogółu społeczeństwa (może wystąpić w różnych grupach wiekowych). Niestety jego istota przez większość osób jest po prosu lekceważona. Często dochodzi do sytuacji, w której wiele z nich bagatelizuje nawet najbardziej charakterystyczne objawy chorób gruczołu tarczowego i nie decyduje się się na wizytę u lekarza. W efekcie mnóstwo chorych żyje w nieświadomości i bez rozpoznania choroby, która stopniowo niszczy ich organizmy. Zarówno nierozpoznane, jak i źle leczone schorzenia tarczycy mogą doprowadzić do licznych powikłań, które są niebezpieczne dla pacjenta. Choroby takie są szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży, gdyż wywołują bardzo wiele niebezpiecznych komplikacji zarówno w organizmie ciężarnej, jak i dziecka. Mogą one nawet stać się przyczyną poronienia lub przedwczesnego porodu.
