Miażdżyca (inaczej arterioskleroza) to przewlekła choroba wywołująca zmiany o charakterze zwyrodnieniowo-wytwórczym w obrębie błon wewnętrznych i środkowych tętnic, w szczególności w aorcie, tętnicach mózgowych, wieńcowych i, rzadziej, w tętnicach kończyn. To właśnie arterioskleroza najczęściej wywołuje stwardnienia tętnic. W początkowych etapach choroba jest trudna do rozpoznania i łatwa do przeoczenia. Towarzyszą jej z pozoru niewinne objawy, takie jak:
- szybsze męczenie,
- częsty ból nóg,
- kłopoty z koncentracją i zapamiętywaniem.
Nieleczenie choroby może doprowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak:
- udar mózgu,
- zawał serca,
- amputacja nogi.
Z uwagi na to niezwykle ważna jest odpowiednia profilaktyka miażdżycy oraz kontrolowanie poziomu cholesterolu. Sieć naczyń krwionośnych oplata każdy z narządów i umożliwia dotarcie do nich krwi wraz z substancjami odżywczymi i, co ważniejsze, z tlenem. Dlatego tak bardzo ważne jest, by struktury te mogły prawidłowo działać.
Miażdżyca atakuje tętnice i zaburza przepływ krwi
Zdrowa tętnica ma formę gładkiej oraz elastycznej rurki. Swobodny przepływ krwi zapewniony jest przez jej pracę: kurczenie się oraz rozszerzanie. Z biegiem czasu tętnice twardnieją, a na ich ściankach odkładają się cząsteczki soli wapiennych, białka oraz tłuszczu. W momencie gdy krew zawiera dużą ilość cholesterolu (przede wszystkim LDL, czyli o niskiej gęstości), odkłada się on na ściankach naczyń krwionośnych pod postacią złogów (określanych również mianem blaszki miażdżycowej). W efekcie prześwit naczyń jest zawężony, a one same mniej elastyczne. Blaszki miażdżycowe najczęściej pojawiają się w tętnicach wieńcowych serca, szyjnych, tętnicach doprowadzających krew do mózgu oraz do nóg. Złogi mogą wystąpić jednak również w pozostałych tętnicach.
Osadzające się blaszki zawężają tętnice i krew ma większe trudności przy przepływie. Wówczas serce, starając się wyrównać różnicę wynikającą z utrudnienia w przepływie, przyspiesza i krew zaczyna płynąć szybciej. Narządy są odpowiednio dotlenione i odżywione, jednak samo serce nadmiernie się męczy z uwagi na dodatkowy wysiłek. Mięsień serca, wykonując tę pracę, rozrasta się i zaczyna wymagać większej ilości tlenu oraz substancji odżywczych z krwi. Tętnice wieńcowe w tym czasie są zawężone przez złogi i stają się nazbyt wąskie, by móc rozrośniętemu sercu dostarczyć potrzebną ilość krwi. W efekcie dochodzi do niedotlenienia serca, które powoduje bóle w klatce piersiowej, określane również jako bóle wieńcowe lub dusznica bolesna. Bóle te po pewnym czasie zaczynają się pojawiać nawet po niewielkim wysiłku.
Procesy miażdżycowe są obecne już u nastolatków
Procesy te zaczynają się już w młodym wieku, również u nastolatków, a niekiedy nawet w okresie dzieciństwa (z biegiem lat postępują). Całość przebiega bezobjawowo i dopiero po kilkudziesięciu latach (u mężczyzn w piątej dekadzie życia, u kobiet po menopauzie), gdy zmiany są mocno zaawansowane, występując wyraźne symptomy. Objawy te mogą nasilać się stopniowo, wraz z biegiem czasu, lub pojawić się nagle i bez jakiegokolwiek wcześniejszego ostrzeżenia. Cały proces przebiega bezboleśnie, co powoduje, że większość chorych zauważa niepokojące symptomy dopiero w momencie, gdy naczynia krwionośne są już wyraźnie zwężone przez złogi. Miażdżyca może doprowadzić nie tylko do zawężenia tętnic, lecz nawet do ich całkowitego zamknięcia.
Miażdżyca najczęściej dotyka mężczyzn i może zostać nasilona przez wiele czynników, wśród których należy wymienić:
- palenie tytoniu,
- cukrzycę,
- nadciśnienie tętnicze,
- niewydolność nerek,
- dietę bogatą w cholesterol.
Profilaktyka miażdżycy to podstawa, choroba nieleczona może skończyć się zawałem
Chorobą, z którą najczęściej zgłaszają się pacjenci, jest przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych (najczęściej z powodu zakrzepicy, urazu tętnicy oraz zatoru dochodzi do ostrego niedokrwienia kończyn). Zator oraz zakrzepica są najczęściej powodem nagłej niedrożności tętnicy, która nie ma charakteru urazowego. Większość z zatorów bierze swe źródło z jam serca. Wśród pozasercowych źródeł materiałów o charakterze zatorowym należy wymienić:
- tętniaki;
- zabiegi wewnątrznaczyniowe;
- owrzodziałe blaszki miażdżycowe.
Zatory pozamózgowe w większości dotykają tętnice, które unaczyniają kończyny dolne. U chorych z wieloletnim procesem miażdżycowym dochodzi do niedokrwienia na tle zakrzepowym.
Miażdżyca jest chorobą nieuleczalną, przewlekłą, a także ogólnoustrojową. Pozostaje ona wielkim problemem zarówno na tle medycznym, jak i społecznym. Leczeniem powikłań zajmuje się wielu specjalistów, wśród których należy wymienić:
- kardiologa;
- chirurga naczyniowego;
- neurologa;
- angiologa;
- internistę;
- radiologa interwencyjnego.
Arterioskleroza tętnic mózgu może owocować poważnymi konsekwencjami:
- amnezją;
- zaburzoną koordynacją i mową;
- niedowładami;
- zaburzeniami osobowości oraz spostrzegawczości.
Miażdżyca jest chorobą nieuleczalną, przewlekłą, a także ogólnoustrojową. Pozostaje ona wielkim problemem zarówno na tle medycznym, jak i społecznym.
Z uwagi na to niezwykle ważna jest profilaktyka oraz zapobieganie zmianom związanym z miażdżycą. Dlatego też bardzo istotna jest dobrze dobrana dieta. Nie bez znaczenia jest również właściwy styl życia (i to już od najmłodszych lat). Oba te czynniki są głównymi, które wpływają na rozwój miażdżycy i które możemy samodzielnie kontrolować.
