Nadczynność tarczycy, inaczej hipertyreoza (łac. hiperthyreosis lub hiperthyreoidismus) określana jest jako stan chorobowy wynikający z nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Czasem choroba ta wynika z powodu leczenia nadmierną ilością hormonów tarczycy, zaburzeń w obwodzie metabolizmu lub upośledzonych czynności powiązanych z tarczycą receptorów.
Tarczyca to organ odpowiadający za część gospodarki hormonalnej organizmu, a choroby z nią związane są jednymi z najczęstszych chorób układu hormonalnego. Hormony tarczycy są odpowiedzialne za sterowanie i kontrolowanie układu energetycznego organizmu. Tym samym wpływają one na układ nerwowy, mózg, serce, gospodarkę węglowodanową, a nawet na pracę serca. Wpływ na przemianę materii doprowadzić może przy niewydolnej tarczycy do podwyższenia cholesterolu, pogorszenia stanu kości, a nawet być przyczyną osteoporozy. Tarczyca ma wpływ na wszystkie organy. Wiele trudnych do zdefiniowania objawów źle funkcjonującego organizmu może być podstawą do tego, by zgłosić się do endokrynologa.
Rolą tarczycy jest wydzielanie hormonów działających na wszystkie tkanki, biorących udział w przemianie materii, a także innych procesach życiowych organizmu. Kluczowym składnikiem prawidłowego funkcjonowania tych procesów jest odpowiednia dawka jodu. Zarówno jego niedobór, jak i nadmiar prowadzić może do dysfunkcji prawidłowego działania tarczycy. Konsekwencje jego niedoboru są niestety bardzo częste, a są nimi, chociażby powiększenie się tarczycy oraz guzki w jej obrębie. Do zachorowania dojść może w każdym wieku. Przez bardziej skomplikowany układ hormonalny na choroby tarczycy około 6-7 razy częściej chorują kobiety.
Istnieją różne formy nadczynności tarczycy
Zdarzyć się może, że nadczynność tarczycy jest nieodczuwalna dla samego chorego, ale może też gwałtownie prowadzić do utraty życia. Przyjmować może ona postać charakterystyczną i w łatwy sposób rozpoznawalną, lecz również utajoną, która przy pierwszych diagnozach wskazywać może na zupełnie inną jednostkę chorobową niż nadczynność tarczycy. Same objawy nadczynności mogą charakteryzować się stałym uczuciem gorąca, drżeniem rąk, nierytmiczną pracą serca oraz różnymi powiązanymi anomaliami występującymi w różny sposób u każdej osoby.
Podział chorób tarczycy uwarunkowany jest procesem wcześniejszych zmian samego gruczołu. Gdy proces ten rozwija się najpierw w samym organie, nazywany jest pierwotnym, a gdy nadczynność oddziałuje na inne organy, określana jest mianem wtórnej. Poza nimi wyróżnić można poronne objawy tarczycy, przy których występuje tylko część objawów nieprawidłowo funkcjonującego gruczołu.
Nie w każdym przypadku nadczynność tarczycy ma taki sam przebieg
Przebieg nadczynności tarczycy zależny jest od wieku chorego, formy choroby, czasu jej trwania i towarzyszących innych schorzeń. Starsze osoby przy nadczynności wykazują ogólne osłabienie i apatię. Najcięższe przypadki dotyczące pacjentów związane są z chorobą Gravesa w okresie przełomu tarczycowego. Nieleczona tarczyca podczas przełomu należy do najcięższych przypadków powikłań nadczynności tarczycy. Nagły wzrost hormonów tarczycy oddziałuje na hormony stresu, a w tym kortyzol. Proces ten prowadzi do zaburzeń świadomości, niewydolności serca i uderzeń ciepła. Przełom taki rozwija się podczas zakażenia bądź gwałtownej przypadłości, jak zawał lub udar. Wywołany może on być też poprzez zabieg chirurgiczny lub poród.
Przykładem pierwotnej nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa – Basedowa związana z nasileniem czynności hormonalnej gruczołu. Wynika to z nadmiernego wytwarzania przeciwciał pobudzających tarczycę do produkcji hormonów.
Udział w społeczeństwie chorób związanych z nadczynnością tarczycy dotyczy blisko dwóch procent populacji. Niestety mimo dużej świadomości oznaki choroby są często ignorowane. Podejście takie jest powszechne zarówno u lekarzy, jak i pacjentów, a oni najczęściej przyzwyczajają się do niedogodności i starają się z nimi żyć. Nieleczenie choroby prowadzić może tylko i wyłącznie do gorszych konsekwencji, których można było by uniknąć. Mając wiedzę o stanie chorobowym, jakim jest nadczynność tarczycy, należy przykładać zdecydowanie większą uwagę do kontrolowania tego gruczołu.