Zaktualizowano, 25.09.2025.
Choroba Scheuermanna: Czym jest młodzieńcza kifoza?
Choroba Scheuermanna, młodzieńcza kifoza (łac. kyphosis dorsalis iuvenilis), jest w medycynie zaliczana do chorób z grupy jałowych martwic kości. Nazwa choroby wywodzi się od chirurga Holgera Worfela Scheuermanna, który jako pierwszy w 1920 roku opisał jej objawy radiologiczne stwierdzone u 105 pacjentów z „kifozą grzbietową”. Schorzenie nie powstało jednak dopiero w jego czasach, w literaturze medycznej już wcześniej znane były opisy młodych osób z okrągłymi plecami. Występowanie u młodzieży pogłębionej kifozy piersiowej opisał w swoim dziele m.in. Hipokrates. Klinowate zniekształcenie kręgów i wpuklenie się do nich krążków międzykręgowych zostało odkryte już w szkieletach sprzed 7000 lat znalezionych w trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych na Kaukazie i Ałtaju.
Choroba Scheuermanna pojawia się u pacjentów między 10. i 14. rokiem życia, czyli w okresie najintensywniejszego wzrostu organizmu. Proces chorobowy trwa zwykle około 2-3 lata i jest bardzo skomplikowany.
Objawy, przyczyny i przebieg: Jak rozpoznać chorobę?
Nie są znane do tej pory dokładne przyczyny powstawania młodzieńczej kifozy. Ustalono jedynie dotychczas, że do rozwoju choroby przyczynia się brak u dzieci i młodzieży dostatecznych połączeń pomiędzy nasadą kości, a jej trzonem. Holger Wolfer Scheuermann wśród swoich pacjentów u części z nich stwierdził sztywność objętego chorobą odcinka kręgosłupa, u innych natomiast pewną ruchomość, głównie boczną. U niektórych osób zaobserwował on występowanie również skoliozy, czyli dodatkowego bocznego skrzywienia kręgosłupa. Szczyt kifozy u jego pacjentów występował w największej liczbie przypadków pomiędzy Th7 i Th10. W odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa nie stwierdzał on wówczas zmian, ale już kilkanaście lat później opisał również występowanie postaci lędźwiowej. Nazwał to schorzenie osteochondritis deformans juvenilis dorsi. Odnosił zaobserwowane zmiany do osteochordritis coaxae w przebiegu choroby Calve-Parthesa. Sądził, że zmiany chorobowe są spowodowane awaskularną martwicą chrząstki pierścienia włóknistego, która prowadzi do zmian o charakterze osteochondritis i ich skutkiem jest zniekształcenie kifotyczne kręgosłupa.
Początki choroby bardzo często przebiegają niezauważalnie powodując tym samym, że pacjent zaczyna odczuwać pierwsze objawy dopiero w momencie, gdy zmiany w kręgosłupie są już utrwalone i nieodwracalne. Niezwykle istotne jest zatem jak najszybsze zdiagnozowanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia w celu zatrzymania bądź przynajmniej opóźnienia zachodzącego procesu. Daje to szansę choremu na w miarę możliwości szanse na utrzymanie normalne funkcjonowanie w życiu.
Utrudnione funkcjonowanie.
Charakterystyczną cechą grupy chorób jałowych martwic kości jest nerkoza, czyli postępujące obumieranie fragmentów lub całych kości bez obecności i udziału drobnoustrojów chorobotwórczych, bakterii, grzybów czy wirusów. Zmiany zachodzą przede wszystkim w kręgosłupie, a choroba powoduje wygięcie go do przodu, co z kolei staje się przyczyną nieodwracalnego ograniczenia sprawności ruchowej. Utrudnia to pacjentowi bezproblemowe wykonywanie wielu ważnych czynności, w tym prac wymagających pozostawania długo w jednej pozycji, a ponadto deformacja szpeci sylwetkę. Młodzieńcza kifoza przyjmuje najczęściej postać z zajęciem odcinka piersiowego. Może również dotyczyć odcinka piersiowo-lędźwiowego lub tylko odcinka lędźwiowego.
Choroba Scheuermanna pojawia się u pacjentów między 10. i 14. rokiem życia, czyli w okresie najintensywniejszego wzrostu organizmu. Proces chorobowy trwa zwykle około 2-3 lata i jest bardzo skomplikowany.
Deformacja w chorobie Scheuermanna jest spowodowana zaburzeniami wzrostu trzonów kręgów i nasilającemu się ich klinowaniu. Wyleczenie praktycznie nie jest możliwe z racji utrwalenia się zmian najczęściej jeszcze przed momentem zdiagnozowania choroby. Wykrycie we wczesnym stadium jest bardzo trudne, a w późniejszym zmiany utrwalają się i choroba staje się już niemożliwa do wyleczenia. Po zdiagnozowaniu konieczne jest łagodzenie jej objawów rehabilitacją. U większości pacjentów obumieranie tkanki kostnej i chrzęstnej wiąże się z powstaniem zatoru, urazów lub zakrzepów. Choroba ogranicza sprawność ruchową przez nieuchronne zginanie się kręgosłupa do przodu. Może to doprowadzić nawet do trwałych, uciążliwych ograniczeń sprawności fizycznej chorego.
Leczenie i rokowania.
Choroba Scheuermanna jest nieuleczalna, ponieważ zmiany w kręgosłupie utrwalają się w okresie intensywnego wzrostu. Dlatego celem terapii jest łagodzenie objawów, poprawa postawy i zapobieganie dalszemu pogłębianiu się deformacji.
- Fizjoterapia: To kluczowy element leczenia. Odpowiednio dobrane ćwiczenia wzmacniają mięśnie pleców, poprawiają postawę i zwiększają ruchomość kręgosłupa.
- Leczenie gorsetowe: W przypadkach o nasilonym stopniu deformacji stosuje się gorsety ortopedyczne, które pomagają w korekcji postawy.
- Leczenie chirurgiczne: Jest rozważane w bardzo rzadkich, ciężkich przypadkach, gdy deformacja jest znaczna i prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych.
Wczesna diagnoza, mimo że trudna, daje najlepsze szanse na skuteczną rehabilitację i utrzymanie normalnego funkcjonowania. Dlatego tak ważne jest, aby rodzice i lekarze zwracali uwagę na postawę dzieci w okresie dojrzewania.
