Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych jest chorobą zapalną będącą skutkiem wdychania wraz z powietrzem różnych antygenów środowiskowych. Do najczęstszych czynników etiologicznych tej choroby należą antygeny obecne w zgniłym sianie – zarodniki termofilnych promieniowców, a także białka zawarte w ptasich odchodach i sierści zwierząt. Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych najczęściej występuje w dwóch postaciach:
- płuco farmera,
- płuco hodowcy ptaków.
W badaniu histologicznym przeprowadzanym w celu diagnozy alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych rozpoznaje się dzięki obecności nacieków z limfocytów CD8+ oraz piankowatych makrofagów w tkance śródmiąższowej, oskrzelikach i pęcherzykach płucnych. Obok nacieków występują słabo uformowane ziarniniaki, wielojądrzaste komórki olbrzymie w obrębie płuc, a także okołooskrzelikowe włóknienie oraz skupiska tkanki limfoidalnej.
Choroba występuje w postaci ostrej, podostrej bądź przewlekłej. W przypadku postaci ostrej objawy pojawiają się po upływie 4 do 12 godzin od momentu ekspozycji na czynnik chorobotwórczy. Objawami są: gorączka, dreszcze, duszności, kaszel. W badaniu poprzez osłuchiwanie dają się rozpoznać trzeszczenia nad polami płucnymi. Badania laboratoryjne pokazują przemijającą leukocytozę. Poprawa stanu klinicznego pacjenta następuje zwykle w przeciągu 24-48 godzin, pod warunkiem, że chory nie zostanie narażony na ponowny kontakt z antygenem. W przypadku przewlekłej postaci choroby można zaobserwować narastanie duszności. Objawem towarzyszącym jest zazwyczaj przewlekły kaszel, następuje też utrata masy ciała oraz zmniejszenie tolerancji wysiłku. Często rozróżnienie postaci ostrej i podostrej alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych nastręcza trudności. Najprawdopodobniej ich wystąpienie zależy w większym stopniu od przebiegu ekspozycji na antygen aniżeli od jego rodzaju.
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych pojawia się po długim kontakcie ze zgnilizną, odchodami zwierząt oraz ich sierścią
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych to trzecie co do częstości występowania schorzenie śródmiąższowe płuc w Polsce.
O „ostrych objawach występujących po pracy przy sianie” zaczęto mówić w 1932 roku. Wówczas JM Campbell opisał przypadki trzech rolników, u których występowały duszności, gorączka i suchy kaszel, natomiast w badaniu radiologicznym płuc stwierdzono u nich rozsiane zmiany drobnoguzkowe. Nie zostały u nich wykryte prątki gruźlicy w plwocinie. Zarówno objawy, jak i obraz radiologiczny uległy znacznej poprawie po zaprzestaniu pracy. Nowo wykrytą chorobę nazwano „płucem rolnika”. W kolejnych latach pojawiały się wzmianki o podobnych objawach u tych osób, które w związku z wykonywaną pracą miały kontakt z innymi cząstkami organicznymi. Były to przykładowo:
- odchody gołębi – chorobę nazwano „płucem hodowców ptaków”;
- u osób pracujących przy zbiorze bawełny – „płuco zbierających bawełnę”;
- w przemyśle drewnianym – „płuco odkorowujących klony”;
- w przemyśle metalowym;
- ostatnimi czasy również u osób korzystających z parków wodnych, basenów i jacuzzi.
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, w skrócie AZPP, kojarzone jest ona przede wszystkim z mieszkańcami wsi. Dzieje się tak dlatego, gdyż na jej rozwój najbardziej narażeni są rolnicy. Z badań jednakże wynika, że na AZPP w równym stopniu jak osoby pracujące na roli narażeni są mieszkańcy miast, a szczególnie ci, którzy mają częsty kontakt z gołębiami.
Czy wiesz, że alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych należy do chorób zawodowych?
Zewnątrzpochodne (lub egzogenne) alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, jak brzmi pełna nazwa omawianej choroby, należy do grupy chorób zawodowych układu oddechowego. Zachorowaniem na nią najbardziej są zagrożeni rolnicy i hodowcy zwierząt oraz osoby narażone na kontakt z pyłami drewna, pracownicy przemysłu spożywczego i pracownicy przemysłu chemicznego.
AZPP może mieć przebieg ostry – wówczas rozwija się w parę godzin od ekspozycji na antygen – lub też przebieg przewlekły. Postaci przewlekłe rozwijają się niezauważenie przez całe miesiące, a nawet lata. Podział na postaci ostrą i przewlekłą jest kwestionowany przez część ośrodków naukowych, które uważają, że AZZP to choroba przewlekła przebiegająca z zaostrzeniami o różnym stopniu natężenia u poszczególnych pacjentów.
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, w skrócie AZPP, kojarzone jest ona przede wszystkim z mieszkańcami wsi. Dzieje się tak dlatego, gdyż na jej rozwój najbardziej narażeni są rolnicy. Z badań jednakże wynika, że na AZPP w równym stopniu jak osoby pracujące na roli narażeni są mieszkańcy miast, a szczególnie ci, którzy mają częsty kontakt z gołębiami.
Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych to choroba o niespecyficznych objawach, dlatego jej prawidłowe zdiagnozowanie jest dla lekarzy trudne. W najgorszej sytuacji znajdują się chorzy z przewlekłą postacią choroby, gdyż w ich przypadku objawy AZPP rozwijają się powoli i często bywają niezauważone. W konsekwencji choroba często jest rozpoznawana dopiero w stadium zaawansowanym, kiedy mają już miejsca nieodwracalne zwłóknienia płuc.
Sytuacja epidemiologiczna oraz zachorowalność na AZPP w Polsce nie są znane. Brak jest dokładnych badań na temat tej choroby oraz dochodzeń epidemiologicznych w tej materii. Liczba klinicznie potwierdzonych przypadków AZPP jako choroby zawodowej jest zbyt niska, aby móc stwierdzić jej rozpowszechnienie.
