Dur brzuszny (z łac. typhus abdominalis) znany jest pod wieloma nazwami — niegdyś określano go mianem tyfusu albo tyfusu brzusznego. Chorobę tę wywołują gram-ujemne pałeczki Salmonella entrica, serotyp Salmonella Typhi i jest ona ogólnoustrojową chorobą bakteryjną. Bakterie wywołujące dur brzuszny charakteryzują się tym, że już w temperaturze 60° C po kilkunastu minutach dochodzi do ich obumierania. Do samych zakażeń z reguły dochodzi poprzez spożycie produktów zawierających w sobie pałeczki Salmonella Typhi, najczęściej dzieje się tak poprzez brudną wodę albo nieumyte owoce.
Jak pokazują badania, przypadki zachorowań na dur brzuszny dotykają głównie krajów rozwijających się, w których udało się zaobserwować niski poziom higieniczny. Na podstawie przeprowadzonej diagnostyki oszacowano, że na dur brzuszny co roku zapada około 21,7 miliona osób. Z tej grupy, w wyniku choroby, umiera około 500 tysięcy osób. Interesujące są badania dotyczące zapadalności na tę chorobę na terenie Polski. Udało się zaobserwować, że najwięcej przypadków zachorowań na dur brzuszny przypadała na okres powojenny. Od roku 1956 obserwowano znaczny spadek liczby zachorowań, który wynikał z wprowadzenia obowiązkowych badań w kierunku tej choroby. Nosicieli odsuwano od prac, które wymagały kontaktu z żywnością oraz zajęć, które wiązały się z opieką nad dziećmi. Jak wynika z badań, w latach 1990-2002 doszło do odnotowania 2-25 przypadków tejże choroby i nadal udaje się zarejestrować pojedyncze przypadki duru brzusznego — mniej więcej kilka na rok. Zachorowania te wynikają jednak z podróży do kraju, gdzie nadal endemicznie występuje dur brzuszny.
Dur brzuszny może mieć nieprzyjemne objawy, wśród nich występuje przede wszystkim gorączka
Cechą charakterystyczną dla duru brzusznego jest wysoka gorączka, która stopniowo narasta aż do osiągnięcia 40° C. Objawami występującymi z gorączką są:
- bóle brzucha;
- krańcowe wyczerpanie;
- różowa wysypka określana jako tzw. różyczka durowa — przyjmuje ona formę rumieniowatej wysypki o plamisto-grudkowatej strukturze, która najczęściej zlokalizowana jest na obszarze nadbrzusza albo klatki piersiowej;
- objawy zatrucia endotoksyną, inaczej splątanie.
Oprócz powyższych objawów i dolegliwości mogą pojawić się również inne symptomy towarzyszące, takie jak:
- względne spowolnienie akcji serca;
- zapalenie spojówek;
- powiększenie węzłów chłonnych szyi;
- powiększenie organów wewnętrznych, takich jak wątroba oraz śledziona.
Obecnie dur brzuszny przebiega nieco inaczej, niż przed pojawieniem się skutecznej profilaktyki
Zazwyczaj w początkowych etapach dur brzuszny przebiega mało charakterystycznie — przeważnie chory odczuwa gorsze samopoczucie, któremu towarzyszyć mogą lekkie bóle głowy ze stanami podgorączkowymi oraz brak apetytu. W następnych kilku dniach dochodzi do zaostrzenia oraz przybrania na sile objawów choroby, które są groźne, ale uleczalne. Niezwykle istotna jest odpowiednio szybka diagnoza, która pozwoli na podanie odpowiednich antybiotyków oraz środków obniżających temperaturę i zwiększających szansę na wyleczenie.
Występujący obecnie dur brzuszny różni się swoim przebiegiem od postaci spotykanych dawniej. Mało klasyczny przebieg współczesnej formy choroby wynika ze stosowania antybiotyków oraz szczepień — dzięki nim nie przybiera ona już na sile i nie powoduje bardzo groźnych objawów.
Osoby wybierające się w podróż do egzotycznych krajów, powinny pamiętać o środkach ostrożności pozwalających uniknąć duru brzusznego. Chorobie można zapobiec poprzez odpowiednie szczepienia, a jeśli nawet się ona rozwinie, może być leczona antybiotykami. Przed wyjazdem należy podać się szczepieniu, a po przyjeździe na miejsce koniecznie trzeba pamiętać o zasadach higieny i przestrzegać reżimu sanitarnego. Najczęstsze źródło zarażeń to brudna woda.
Zagrożeniem, jakie niesie ze sobą dur brzuszny, jest możliwość pojawienia się epidemii, do której może dojść w sprzyjających warunkach z udziałem dodatkowych czynników. Do Europy dur brzuszny oraz dur rzekomy są niejako importowane przez imigrantów oraz osoby, które odwiedzają swoich krewnych.
