Trzustka to narząd gruczołowy znajdujący się w górnej części jamy brzusznej. Odpowiedzialny jest przede wszystkim za wytwarzanie kilku hormonów (m.in. insuliny i glukagonu) oraz trawienie (wytwarza sok trzustkowy). Jedne z najczęściej występujących chorób trzustki to zapalenie, nowotwory i torbiele.
Ostre zapalenie trzustki
Ostre zapalenie trzustki rozwija się na skutek działania czynników uszkadzających narząd, w konsekwencji czego dochodzi do upośledzenia wydzielania enzymów trzustkowych. Najczęściej odpowiadają za nie schorzenia pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz nadmierne spożywanie alkoholu. Inne możliwe przyczyny to m.in. nadczynność przytarczyc, urazy brzucha, zaburzenia lipidowe, stosowanie niektórych leków. Objawami towarzyszącymi ostremu zapaleniu trzustki są przede wszystkim: silny ból w środkowej i górnej części brzucha, który promieniuje do pleców, bóle mięśniowe, wzdęcie brzucha, wymioty, gorączka, zatrzymanie stolca i gazów, objaw Cullena (krwawe podbiegnięcia wokół pępka), objaw Halsteada (marmurkowatość skóry powłok brzucha i kończyn), objaw Greya Turnera (krwawe podbiegnięcia na poziomie odcinka lędźwiowego kręgosłupa) oraz objaw Loefflera (zaczerwienienie twarzy).
Przewlekłe zapalenie trzustki
Przewlekłe zapalenie trzustki charakteryzuje się postępującymi i nieodwracalnymi zmianami w gruczole, co w konsekwencji upośledza jego czynności. Choroba ma wieloletni przebieg. Rozwija się zazwyczaj na skutek nadużywania alkoholu. Inne czynniki ryzyka to m.in.: przewlekła niewydolność nerek, hiperlipidemia, hiperkalcemia i palenie tytoniu. Nierzadkim przypadkiem jest idiopatyczne przewlekłe zapalenie trzustki. Dominujący objaw to ból brzucha, opisywany jako piekący, świdrujący lub ściskający, przeszywający lub uporczywy. Jest zlokalizowany głęboko w nadbrzuszu, często promieniuje do pleców. Ból trwa kilka dni lub nawet tygodni. Przewlekłemu zapaleniu trzustki towarzyszyć może m.in. utrata masy ciała, świąd skóry, podwyższony poziom glukozy we krwi, biegunka, żółtaczka. Choroba ta często prowadzi do cukrzycy.
Rak trzustki
Rak trzustki to podstępna choroba, która przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Z tego powodu nierzadko rozpoznawana jest dopiero na późnym etapie, co negatywnie wpływa na pomyślność leczenia. Dlatego też ważne są badania profilaktyczne trzustki, zwłaszcza w przypadku osób należących do grupy większego ryzyka zachorowania, czyli palących papierosy, chorych na cukrzycę, zmagających się z nawracającym zapaleniem trzustki, z nadmierną masą ciała, po naświetlaniach na obszar trzustki. Potencjalne objawy raka trzustki to ból brzucha i kręgosłupa, niewyjaśniony spadek masy ciała, żółtaczka, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego oraz cukrzyca.
Torbiele trzustki
Inne możliwe choroby trzustki to torbiele. Są one wypełnionymi płynem zamkniętymi jamami. Wyróżnia się wśród nich:
- torbiele pozapalne, zwane też rzekomymi – otoczone są tkanką łączną, najczęściej stanowią powikłanie ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki;
- torbiele prawdziwe, w tym nowotworowe, zastoinowe (retencyjne), pasożytnicze – ich ściana zbudowana jest z nabłonka.
